Создaвање на нација со висок претприемачки дух

пишува: Виктор Куновски
текстот е првпат објавен во Ноември 2011

 

Што е добро околу развојот на претприемништвото во Македонија?

Холандската невладина организација СПАРК (SPARK) во периодот од 2007 до 2010 на балканот отвори 5 Бизнис Старт-ап Центри (БСЦ). Денес тие функционираат самостојно во Крагуевац, Битола, Приштина, Бар и Тузла. СПАРК останува директно да го прддржува само инкубаторот во Приштина.
Клучната цел на овие центри е развој и раст на претприемништвото. Во нив се нуди  едукација и поддршка на претприемачите во почетната и најтешката фаза на отварањето на еден бизнис.

Имав вистинска привилегија и чест да бидам дел од едукативниот и развојниот процес во овие центри во кој што иновативността, креативността и позитивно фокусираната енергија создава нови вредности, нови работни места и многу нови бизниси (мали и средни претпријатија).

Ланската година го прашав господинот Небојша Човиќ, поранешниот директор на Бизнис Старт-ап Центарот (БСЦ) од Крагуевац “колку директни (не и индиректни) нови вработувања се креирани за период од 3 години како резултат на функционирањето на БСЦ во Крагуевац?”. Чович одговори 250.

Во Македонија покрај БСЦ Битола (оној отворен од СПАРК) функционира и инкубаророт во Скопје кој е отворен пред 4 години од страна на Норвешката компанија СИНТЕФ. Во него за 4 години има создадено над 200 директни работни места и неколку десетици нови мали бизниси.

Значи еден ваков БСЦ  за период од 3 до 4 години генерира околу 250 нови работни места, исто колку и фабриката на Џонсонс Контролс во Бунарџик.

Функционирањето на еден ваков центар во Македонија има годишна сметка од 100-150 000 Евра. Простата математика покажува дека три четири годишната инвестиција во само еден ваков центар од 3-450 000 Евра донесува 250 нови вработувања.
Директните и индиректните бенефити од постоењето на вакви центри (инкубатори) е ОГРОМНО. Во нив се јакне претприемачкиот дух кај претприемачите, се создава проактивен менталитет и култура на создавачи на работа за разлика од барачите на работа кои најчесто завршуваат во јавната администрација. Дополнително, се  намалува невработеността и се полни буџетот. Несмее да се заборави и на фактот дека ова се домашни вработувања и вложувања.

Ако за момент се задржиме на горната математика, се доаѓа до една констатација дека 10 вакви центри кои би функционирале во период од 3-4 години, со вкупна сметка од 3-4 милиони Евра, би создале армија на нови вработувања која достигнува до неверојатни 2500 лица.
Горната сума е лесно поднослив финансиски терет за Македонскиот буџет и претставува неверојатно исплатлива инвестиција.
Во контекст на инвестирањето, само да додадам дека истражувањата и искуствата потврдуваат дека инвестирањето во бизнис стартап центар е најисплатливата инвестиција која една држава или локална самоуправа може да ја направи.
Само за споредба на бројките мора да го истакнам и следното. До пред само неколку месеци во економската зона Бунарџик имаше околу 500 вработувања кои беа дел од Џонсон Контролс и Џонсон Мети. Благодарение на неодамнешниот бран на инвестициски одлуки, во државата наскоро ќе бидат отворени  нови 3000 вработувања. Значи од почетокот на кампањата инвест ин Македонија (период од 5 годинини) па до сега имаме повеќе или помалку исто онолку нови вработувања колку и кога би имале 10 нови претприемачки инкубатори.

Зарем ова не е доволно сериозно да се инвестира во развој на претприемништвото?

Но какове е моменталниот однос и стратегијата за развој на предприемништвото во Македонија?

За оние кои не се запознаени, овој домен спаѓа во надлежностите на министерството за економија, кое преку Агенцијата за поддршка на претприемништвото на РМ (АППРМ) се грижи за ова. Според програмата на агенцијата за 2014 година -ве молам прочитајте ја), во развој на претприемништвото во Македонија оваа година ќе се инвестираат  3.900.000,00 (три милиони и деветстотини илјади) денари, обезбедени од Буџетот на Република Македонија, или околу 63 500 Евра.  Моето искуство вели дека оваа инвестиција т.е. сума не само што е недоволна, таа едноставно речено е срамна, навредлива  и ни од далеку не го поддржува предприемничкиот капацитет во Македонија. Оваа бројка несмее да остане иста доколку се има сериозен и искрен пристап кон оваа тема.

Проблемот и предизвикот со кој што се соочува Македонија во доменот на невработеността, неможел, нема да може и едноставно е нерешлив само со привлекување на странски инвестиции во кои други ќе ни отворат работа.
Најодговорно, со најискрена намера и од се срце, на министерот за економија, премиерот и владата на Македонија им препорачувам да обрнат исто толку внимание, да посветат исто толку енергија и време и да најдат и усмерат исто толку пари за развој на ПРЕТПРИЕМНИШТВОТО во Македонија колку и за привлекувањето на странски директни инвестиции.

Македонија има интелектуален, и финансиски потенцијал да го направи ова без никакво оптеретување.
Ако било кој ви каже дека државата нема пари за отварање на 10 НОВИ БИЗНИС ИНКУБАТОРИ  верувајте дека тоа е нешто што е најдалеку од реалността и вистината.

За крај ве повикувам ценети читатели да се запрашаме колку е економски оправдано и мудро да се пренасочат средствата од 2 идни споменика во насока на вистинскиот развој на домашното претприемништво и економија?

---

Темите во овој блог детално се истражувани и опишани во книгата Дијамантско Лидерство

Книгата може да ја добиете со КАРГО ЕКСПРЕС на било која адреса во Македонија по цена од 500 ДЕН.
Испратете текст на 070 991320 со порака “сакам копија од книгата” заедно со вашата адреса на живеење.
Книгата ќе ви биде доставена на рака.